Μαζί με τα προβλήματα σωματικής υγείας και οικονομικών συνεπειών, η πανδημία της νόσου του κορανοϊού 2019 (COVID-19) και τα σχετικά μέτρα lockdown που έχουν ληφθεί από κυβερνήσεις πολλών χωρών αναμένεται να προκαλέσουν προβλήματα ψυχικής υγείας.
Ειδικά για τους εφήβους, οι οποίοι βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στις κοινωνικές επαφές με τους συνομηλίκους τους, η παρατεταμένη περίοδος κοινωνικής απομόνωσης μπορεί να έχει επιβλαβείς επιπτώσεις στην ψυχική τους υγεία. Όταν όλες οι φυσικές κοινωνικές επαφές διακόπτονται, τα συναισθήματα της μοναξιάς μπορεί να αυξηθούν μεταξύ των εφήβων, τα οποία μπορεί να σχετίζονται αρνητικά με τα συναισθήματα ευτυχίας.
Οι έφηβοι είναι γνωστοί ως δεινοί χρήστες κοινωνικών μέσων (π.χ. Instagram, TikTok) για να συνδεθούν με φίλους και να αισθάνονται καλύτερα. Δεδομένης της κοινωνικής απομόνωσης και του άγχους κατά τη διάρκεια του αποκλεισμού του COVID-19, οι έφηβοι ειδικά μπορεί να αυτορυθμίσουν τα συναισθήματά τους χρησιμοποιώντας τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αυτό συμβαδίζει με τους μηχανισμούς της θεωρίας διαχείρισης της διάθεσης, η οποία υποδηλώνει ότι τα άτομα (υποσυνείδητα) χρησιμοποιούν συγκεκριμένα μέσα για να ρυθμίσουν τις συναισθηματικές τους καταστάσεις και να αποκτήσουν μια πιο θετική διάθεση και βέλτιστο επίπεδο διέγερσης.
Καθώς η κοινωνική απομόνωση και οι απειλές για την υγεία που προκαλούνται από την κατάσταση του COVID-19 μπορεί να οδηγήσουν σε συναισθήματα άγχους και μοναξιάς, η χρήση των κοινωνικών μέσων μπορεί να είναι μια πολύτιμη στρατηγική για την αντιμετώπιση αυτών των συναισθημάτων.
Σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στο Βέλγιο σε εφήβους, οι περισσότεροι από αυτούς έδειξαν αυξημένη χρήση κοινωνικών μέσων κατά τη διάρκεια των περιοριστικών μέτρων. Παρόλο που οι συμμετέχοντες ανέφεραν ότι χρησιμοποιούν κοινωνικά μέσα για να αντιμετωπίσουν ενεργά την τρέχουσα κατάσταση, η μετριασμένη χρήση των μέσων, ήταν η πιο επωφελής στρατηγική για την αυτορύθμιση της διάθεσης κατά τη διάρκεια του lockdown. Χρησιμοποιώντας τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να αντιμετωπίσουν ενεργά την κατάσταση, ανακουφίστηκαν σε κάποιο βαθμό τα συναισθήματα της αγωνίας και του άγχους, αυξάνοντας τα συναισθήματα ευτυχίας. Ένα υψηλότερο αίσθημα μοναξιάς μεταξύ των συμμετεχόντων προέβλεπε τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για να διατηρεί επαφή με τους συμμαθητές και την οικογένεια, αλλά δε σχετίζεται με την ευτυχία.
Φαίνεται ότι η χρήση των κοινωνικών μέσων ως υποκατάστατο των σωματικών κοινωνικών σχέσεων κάνει τους εφήβους να αισθάνονται λιγότερο χαρούμενοι. Οι μοναχικοί έφηβοι μπορεί να έχουν ανάγκη να επικοινωνούν για συγκεκριμένους τύπους περιεχομένου ή περιστάσεις στις οποίες, για παράδειγμα, οι μη λεκτικές πτυχές και η φυσική εγγύτητα μπορεί να καθορίζουν το επίπεδο ευτυχίας τους.
Αυτά τα ευεργετικά αποτελέσματα της χρήσης των κοινωνικών μέσων στην ψυχική υγεία έρχονται σε αντίθεση με άλλες πρόσφατες μελέτες που αναφέρουν αρνητικές επιπτώσεις της χρήσης του διαδικτύου και των κοινωνικών μέσων στην ψυχική υγεία των ατόμων κατά τη διάρκεια του COVID-19. Ο τεράστιος αριθμός κατανεμημένων παρα-πληροφοριών στα κοινωνικά μέσα είναι αυτό που αποπροσανατολίζει και κατακλύζει τα άτομα.
Τέλος, οι συναισθηματικές αναρτήσεις που σχετίζονται με το COVID-19 μπορούν να ενισχύσουν τα συναισθήματα του άγχους και της κατάθλιψης, βάσει του μεταδοτικού παραδείγματος, που ορίζεται ως: δίκτυο. "Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε συναισθηματική δυσλειτουργική συμπεριφορά αντιμετώπισης και πιθανές αντιδράσεις πανικού, όπως η συσσώρευση χαρτιού τουαλέτας κατά τη διάρκεια του COVID-19, το οποίο ενεργοποιήθηκε από τα κοινωνικά μέσα”.
Πηγή: Verolien Cauberghe, Ini Van Wesenbeeck, Steffi De Jans, Liselot Hudders, and Koen Ponnet. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking. http://doi.org/10.1089/cyber.2020.0478